Artvin ili de tarihe tanıklık etmiş şehirlerden birisidir ve oldukça zengin bir geçmişe sahiptir. Artvin’e giden herkesin gezip görmesi gereken tarihi yerler oldukça fazladır. Artvin’in tarihi yerleri, Artvin müzeleri, Artvin kaleleri, Artvin camileri, Artvin kiliseleri, Artvin köprüleri ve Artvin’in diğer tarihi yerleri ile herkes tarafında gidip gezilecek bir şehirdir.

Artvin’in Kaleleri

Artvin (Livane) Kalesi

Artvin ve çevresinin tarihi hakkındaki bilgilerimiz M.Ö.3000 yılına kadar inmektedir. Artvin ve Çoruh boyunda Orta Asya’dan gelen ve Asyanik kavimlerden Huriler, Sakalar tarafından yurt edinilmiştir. Artvin ve çevresi devamlı olarak çeşitli kavimlerin istilasına uğramıştır. Parslar, Urartular, Kimmerler bu bölgede uzun süre egemen oldular. Artvin ve çevresi, Kanuni Sultan Süleyman tarafından 1551’de Osmanlı hakimiyetine girmiştir. Artvin Köprübaşı mevkiinde bulunan Kale’nin, l0.yy’da inşa edildiği tahmin edilmektedir. 16.yy Osmanlı döneminde tekrar onarım görmüştür. İçinde su deposu (sarnıç) ve küçük kilise (şapel) bulunmaktadır. Livane Kalesi olarak da bilinen Artvin Kalesi, Çoruh Nehri’nin üzerindeki Artvin Köprüsü’nün karşısında bulunmaktadır. Artvin’in tarihi kalıntıları arasındaki kale bölgenin tarihi turistik alanlarından biridir. Artvin Livane Kalesi’nin içindeki sarnıç ve şapel kalıntıları vardır. Geziniz sırasında Artvin Kalesi’ni de ziyaret edip Karadeniz’in bu eşsiz şehrindeki tarihi kalıntılara şahit olabilirsiniz.

Kaleyi Bagrat Kralı Büyük Oşet 937 yılında yaptırmıştır. Osmanlı döneminde ise bu tarihi kalenin kalıntılarının üzerine yeni bir kale inşa edilmiştir. Doğal ve tarihi güzelliklerini bir arada sunan Artvin’in gezilecek yerleri arasındaki Artvin Livane Kalesi’nin ardından; Barhal Çayı’nı, Kafkasör Yaylası’nı, Hatila Vadisi’ni, Yıldız Gölü’nü ve Artvin Kent Ormanı’nı da gezi listenize ekleyebilirsiniz.

Ardanuç Gevhernik Kalesi

Ardanuç İlçesi, Adakale mevkiinde yer almaktadır. Kalenin ilk yapılaşması M.Ö. ki dönemlerde başlamıştır. Bagratlı Krallığı, Çıldır Atabekleri ve Osmanlılar’ın yönetim yeri olarak kullanılmıştır. Yöredeki en önemli kalelerden birisi olup, iç kalesi ve etrafı surlarla çevrili şehir yapısı ile tek örnektir. Geçmiş dönemlere ait çeşitli kalıntıların yanı sıra Kanuni Sultan Süleyman’a ait kitabesi ile de dikkat çekmektedir. Ardanuç Adakale mevkii, Gevhernik Kalesi, İskenderpaşa Camii ve Türbeleri ile tarihi bir mekandır. Artvin’in tarihi dokularından biri olan ve turistlerin ziyaret noktaları arasında olan Gevhernik Kalesi, Ardanuç ilçesinde bulunmaktadır. İlçeye bağlı Adakale mevkiinin sınırları içerisindeki Gevhernik Kalesi’nin yapılış tarihi tam olarak bilinmese de M.Ö. yıllarına ait olduğu düşünülmektedir.

Tarihinde uzun bir süre işlevine devam eden kale, Bagratlı Krallığı, Çıldır Atabekleri ve Osmanlı dönemlerinde yönetim yeri olarak kullanılmıştır. Şehrin önemli kaleleri arasındadır ve etrafı surlarla çevrili olan tek kale özelliği taşımaktadır. Gevhernik Kalesi’nin bir özelliği daha vardır. Bu heybetli yapıda Kanuni Sultan Süleyman’ın kitabesi bulunmaktadır. Şehri keşfetmek için yola koyulduğunuzda Gevhernik Kalesi’ni mutlaka ziyaret etmenizi öneririz. Artvin’in zengin tarihi arasında yolculuk yaparken doğal güzellikleri gezmeyi sakın unutmayın. Kafkasör Yaylası, Maral Şelalesi, Artvin Kent Ormanı ve Yıldız Gölü tabiatın şehre sunduğu eşsiz güzellikleri oluşturur.

Şavşat (Satlel) Kalesi

Şavşat İlçesi Söğütlü Mahallesinde bulunmaktadır. IX. yy. da Bagratlı Krallığınca inşa edilmiş olup, Osmanlılar tarafından da kullanılmıştır. Günümüzde terkedilmiş olan kalenin sur duvarlarının büyük bir bölümü ayaktadır.  Doğal güzellikleri kadar tarihi mekanlarıyla da unutulmaz bir Doğu Karadeniz yolculuğu sunan Artvin,yerli turistler kadar yabancı turistler tarafından da yoğun ilgi görmektedir. Cennetten küçük parçalar sunan Artvin’de doğanın içindeki tarihi yapılara da şahit olabileceğiniz bir yer. Bu sayfamızda şehrin eski kalıntıları arasındaki Satlel Kalesi’nden bahsedeceğiz.

Eğer yakın bir zamanda Artvin’e gidecekseniz Satlel Kalesi’ni gezebilirsiniz. Kale, Şavşat’ın 2 kilometre uzaklığındaki Söğütlü Köyü’nde bulunur ve kolay bir ulaşım yoluna sahiptir. Moloz taştan yapılan kale, Bagrat Krallığı tarafından inşa edilmiştir. Yapılış tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, IX. yüzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir. Evliya Çelebi Seyahatname adlı kitabında bu kaleden bahsetmiştir. Günümüzde harap bir halde olmasına rağmen bizce hala görülmeye değer bir yapıdır ve sizin de gezinize mutlaka dahil olmalıdır. Şehrin turizm bölgeleri arasındaki Papart Vadisi, Ferhatlı Kalesi, Artvin Kafkasör Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi sayfalarımızı tıklayarak Artvin’in gezilecek yerleri hakkında detaylı bilgi edinebilirsiniz. Artvin, her köşesine gizlediği tarihi ve doğal mekanlarıyla sizleri bekliyor.

Artvin il merkezine 70 kilometre uzaklıkta bulunan Şavşat ilçesindeki kale, turistlerin en çok ziyaret ettiği noktalardan biridir. Ulaşımı oldukça kolaydır. İlçe merkezine 3 kilometre uzaklıktaki iki derenin birleştiği vadide yer alır. Şavşat Kalesi, 1987 yılında taşınmaz kültür varlığı olarak tescillenmiştir ve turizm açısından önemli bir noktadır. Kalenin ne zaman ve kimler tarafından yapıldığına dair kesin bir bilgi yoktur. Yapılan arkeoloji kazılar sonucunda X. yüzyılda Gürcü Bagratlı Krallığına ait olduğu anlaşılmıştır. Kale daha sonraki yıllarda Osmanlılar tarafından 1850’li yıllara dek Ocaklık merkezi olarak kullanılmıştır. Toplamda 12.741,93 metrekarelik bir alanı vardır. Artvin’in önemli gezi noktalarından biri olan Şavşat Kalesi, gelen her misafirine kendi tarihine yolculuğa çıkarıyor. Şehri gezerken Cehennem Deresi Kanyonu’nu, Gevhernik Kalesi’ni ve Yeni Rabat Kilisesi’ni ziyaret edebilirsiniz.

Ardanuç Ferhatlı Kalesi

Ardanuç ilçesine 5 km. mesafede bulunan kale İberya Kralı Vahtang tarafından V. Y.Y.da yaptırılmıştır. Yapı Ardanuç ilçesine çıkmadan Ardanuç suyunun kenarında, vadi paralelinde yükselen anakaya üzerine inşa edilmiştir. Ferhat ile Şirin’in buluştuğu kale olarak ünlenen Ferhatlı Kalesi, Artvin’in Ardanuç ilçesine 5 kilometrelik bir uzaklıktadır. Kalmaklı olarak da bilinen Ferhatlı Kalesi, şehrin turistik gezi alanlarından biridir. Kale günümüze kadar hiç onarım görmemiş olup, son zamanlarda define avcıları tarafından zarar verilmiştir. Kale, 5. yüzyılda İberya Kralı Vahtang tarafından inşa edilmiştir. İsmini Ferhat ile Şirin’in efsanesinden alan kale, Artvin gezinizdeki rotalarınızdan biri olabilir. Sizlere mutlaka gitmenizi önerdiğimiz yerler arasındaki; Çamburnu Tabiat Koruma Alanı ve Cehennem Deresi Kanyonu sahip olduğu doğal güzellikleriyle sizleri keyifli bir yolculuğa çıkaracak.

Ardanuç Kalesi

Artvin-Ardanuç’ta bulunan ve bulunduğu ilçenin ismini alan Ardanuç Kalesi, günümüze kadar gelmeyi başaran tarihi kalıntılar arasındadır. Adakale Köyü yakınlarında bulunan bir tepede bulunmakla birlikte, çevresinde gümüş madenlerinin bulunmasından dolayı Gevher Nik Kalesi olarak da bilinmektedir. Yapımı V. Yüzyıllara dayanmaktadır Ardanuç Kalesi’nin. Aynı zamanda Çıldır Atabeylerine ve Gürcü Krallarına başkentlik yapmıştır. Ardanuç Kalesi’ni Osmanlı 1551 yılında almıştır. Ele geçirdikten sonra kalenin onarımını da gerçekleştirmişlerdir. Hatta onarımla ilgili bir kitabe de mevcuttur. Artvin’in gezilecek tarihi yerlerinden biri olan Ardanuç Kalesi, harp bir durumda olsa da ziyaret edilmeye değerdir. Tabii şehrin birbirinden güzel yaylalarını ve tarihi kalıntılarını da mutlaka görmelisiniz. Kafkasör Yaylası, Hatila Vadisi, Artvin Kalesi ve Artvin Kent Ormanı gezilmesi gereken yerler arasında.

Artvin Camileri ve Türbeleri

Çarşı Merkez Camii

Büyük bir bölümü baştan sona kadar yenilenen ve çeşitli onarımlar geçiren cami, ilk olarak Hicri 1277-1278 (M.1860-1861) tarihinde, Artvin halkı tarafından inşa edilmiştir. 1954 yılında temele kadar yıkılarak 1957-1958 yılları arasında aynı yerde bu günkü cami ibadete açılmıştır.

Salihbey (Çayağzı) Camii

Osmanlıca olan Kitabesine göre cami, Hicri 1207 (M.1792) tarihinde Livana Sancakbeylerinden Salip Bey tarafından yaptırılmıştır. Yapı, 1980’li yıllarda, Cami Yaptırma Derneğince restore edilmiş olup günümüzde işlevini sürdürmektedir.

Zeytinlik Camii ve Türbeleri

Yapı, kitabesine göre Hicri 1272 (M.1857) tarihinde Saliha Hanım tarafından yaptırılmıştır. Kuzey yönündeki rüzgarla yıkılan ve aynı zamanda minare olarak da kullanıldığı söylenen çınarın ardından, kuzeydoğu köşesine bu günkü minare eklenmiştir. Yakın zamanda herhangi bir onarım görmeyen yapı, orijinalliğini muhafaza ederek işlevini sürdürmektedir.

Oruçlu Camii

Hicri 1325 (M.1907) tarihinde Ali Hamza oğlu İsmail Çoruh tarafından yaptırılmıştır. Cami halen tamirat geçirmeden işlevini sürdürmektedir.

İskenderpaşa Camii ve Türbeleri

Ardanuç ilçesi, Adakale mevkiinde bulunmaktadır. İlk yapımı Hz.Osman (644-656) döneminde yapılmış, 1553 yılında Osmanlılar döneminde tamir edilerek tekrar ibadete açılmıştır. Yanında Osmanlı dönemine ait Hatice Hanım, Ali Paşa ve Süleyman Paşa’ya ait türbeler bulunmaktadır. Yörenin ilk camisi olması açısından önem taşımakta olup günümüze sağlam olarak gelmiştir.

Arhavi Ortacalar Merkez Camii

Kapının üzerinde bulunan kitabesine göre yapı, Hicri 1170 (M.1757) tarihinde yapılmıştır. 1908 yılında ahşap tavanla birlikte ahşap minberi yapılmıştır. 1955’te minaresi eklenmiştir. Kısmen onarım geçiren cami ibadete açıktır.

Borçka Muratlı Camii

Kapının üzerindeki kitabeye göre yapı muhtemelen Hicri 1262 (M.1846) yılında Ahmet Usta tarafından inşa edilmiştir. Çeşitli onarımlar dışında halkın katkılarıyla kısmi onarımdan geçirilerek ibadete açık tutulmaktadır.

Ortahopa Camii

Yapı, Muhtemelen 19. Y.Y. sonlarında inşa edilmiştir. Deniz kıyısına yakın düz bir alan üzerinde bulunan yapının doğu, kuzey ve güney yönde haziresi, batı cephesinin kuzey köşesinde minaresi yer almaktadır.

Şavşat Kocabey Camii

Harime giriş sağlayan kapı üzerinde bulunan kitabesine göre cami, Hicri 1318 (M.1890) yılında Kani oğlu Ali Usta, Torunoğlu Hasan Usta ve Piroğlu Ali Usta tarafından inşa edilmiştir. Kısmi onarımlar geçiren cami, ibadete açıktır.

Yusufeli Demirkent Camii

Kitabesi bulunmayan yapının, 19. Y.Y. da kiliseden camiye çevrildiği tahmin edilmektedir. Yapı, köyün merkezinde bulunmaktadır. Tavanı düz ahşap olup, orta yerinde süslemeli göbeği bulunmaktadır. Ahşap minberi başta olmak üzere iç mekanın tüm ahşap birimleri zengin ağaç oymacılığına sahiptir. Günümüzde ibadete açıktır.
Arhavi ilçesi Ortacalar Bucağına 25 km. kala Arılı ve Küçükköy yol ayrımında bulunmaktadır. Birbirine dik gelecek şekilde planlanan iki köprüden meydana gelmektedir. Her ikisi de tek gözlü ve yolunun eğimli olduğu taş köprüler grubuna girmektedir. Günümüze sağlam olarak ulaşmışlardır.

Artvin Kiliseleri

Barhal Kilisesi

Camileriyle, kiliseleriyle, yaylalarıyla ve doğal güzelliklerini tarihiyle birleştiren Artvin, uzun ve keyifli bir yolculuk için sizleri bekliyor. Doğu Karadeniz’in en cezbedici şehirleri arasındaki Artvin’e bir gezi planlıyorsanız ziyaret edeceğiniz yerleri listelemeyi unutmayın. Gezi listenize Barhal Kilisesi’ni dahil edebilirsiniz. Yusufeli ilçesinde bulunan kilise, ilk olarak Gürcü manastırı olarak inşa edilmiştir. Manastırın günümüze gelen tek yapısı bu kilisedir. Barhal Köyü sınırları içerisinde olan Barhal Kilisesi, II. Bagrat tarafından inşa edilmiş olup, 1677 yılında Hacı Şerif Efendi tarafından camiye çevrilmiştir. Günümüzde hala cami olarak işlevselliğini koruyor. Artvin gezinizde bu muazzam mimariye sahip olan camiyi mutlaka gezmelisiniz. Gezi günlerinize Tibeti Kilisesi’ni, Şavşat Kalesi’ni ve Yeni Rabat Kilisesi’ni ziyaret duraklarınıza dahil edebilirsiniz.

Tibeti Kilisesi

Artvin’in Şavşat ilçesine bağlı olan Cevizli Köyü’ndeki Tibeti Kilisesi’nin tarihi 899-914 yıllarına kadar uzanmaktadır. O dönemde bölgeye hakim olan Bagratlı Prensi Aşot Koukhi döneminde inşa ettirildiği düşünülmektedir. Çatısının her yüzeyinde koç heykeli bulunmaktadır. Tibeti Kilisesi, özellikle XI. yüzyılda önemli bir dini merkez haline gelmiştir. Kilisenin içerisindeki havari figürleri dikkat çekici detaylar arasındadır. bu tarihi yapı, Artvin gezinizin bir parçası olabilir. Şehrin doğasına eşlik eden güzellikleri de listenize dahil etmeyi unutmayın. Kafkasör Yaylası, Barhal Çayı ve Cehennem Deresi Kanyonu da ziyaretlerinizi bekliyor olacak.

Yeni Rabat Kilisesi

Artvin’in doğal güzellikleri ve tarihi değerlerini keşfetmek için hazırlık yapıyorsanız şehrin önemli dini yapılarından biri olan Yeni Rabat Kilisesi’ni ziyaret etmeyi unutmayın. Ardanuç ilçesinde bulunan kilise, Bulanık Köyü’ndeki Çamlık Mahallesi sınırları içerisindedir. Şehrin diğer kiliselerine mimari açıdan benzemektedir Yeni Rabat Kilisesi. Ne zaman ve kim tarafından yapıldığı hakkında kesin bir bulunmasa da, Ortaçağ döneminde Bagratlı Krallığı tarafından inşa ettirildiği tahmin edilmektedir. Kilisenin muazzam mimarisine işlenen bitki motifi bezeli taşlar dikkat çekici detaylar arasındadır. Şehrin diğer tarihi alanlarında yakındır Yeni Rabat Kilisesi. Geziniz sırasında; Ardanuç ilçesindeki Gevhernik Kalesi, Merkez ilçesindeki Opiza Manastırı kolaylıkla ziyaret edebileceğiniz tarihi mekanların birkaçıdır.

Dolishane Kilisesi

Artvin’in muhteşem doğasına eşlik eden Dolishane Kilisesi, şehrin tarihine ışık tutan yapılarından biridir. Kilise, 10. yüzyılla tarihlendirilmektedir ve Bagratlı Kralı Sumbath tarafından inşa edildiği bilinmektedir. Merkez ilçeye bağlı Hamamlı Köyü’nde bulunmasından dolayı Hamamlı Kilise olarak da adlandırılmaktadır. Dolishane Kilisesi’ne ulaşmak oldukça kolaydır. Artvin-Şavşat karayolunu kullanarak Berta Köprüsü mevkiine geldikten sonraki 4 kilometrede Dolishane Kilisesi karşınıza çıkacaktır. Kilise, 17. yüzyılda camiye çevrilmiştir ve o dönemden sonra Kilise Camii olarak adlandırılmaya başlanmıştır. Artvin, hem doğal güzellikleriyle hem de tarihine ışık tutan yapılarıyla sizleri uzun bir yolculuğa çıkaracak. Bu yolculuğunuza Dolishane Kilisesi’ni dahil etmeyi unutmayın. Maral Şelalesi, Hatila Vadisi, Karagöl Sahara Milli Parkı ve Kafkasör Yaylası şehrin görülmeye değer noktaları arasındadır.

İşhan Manastır Kilisesi

Yusufeli ilçesine bağlı İşhan köyü içerisindedir. Kiliseye Oltu güzergahı üzerinden Artvin-Erzurum bağlantılı Devlet Karayolunun 92. km.sinden kuzey yönüne ayrılan 7 km.lik yol ile gidilmektedir. 951 tarihli el yazmasına göre Kilise; Rahip Khandza’nın (759-861) yeğeni ve öğrencisi Rahip Seba tarafından, Kral Andernese’nin desteği ve maddi katkısı ile yaptırılmıştır. Manastırın yapımına 955 yılında Gürcü Kralı David zamanında başlanmış, 1027 yılında Bagratlı Kralı Magistros tarafından bitirilmiştir. Güneybatıda Meryem Ana Şapeli bulunmaktadır. 35 m. uzunluğunda 20.75 cm. genişliğinde olan yapı, kubbeli bazilikal plan tipindedir.

Dört Kilise

Yusufeli ilçesinin 4 km. güneybatısında Tekkale köyünde olup köyden 7 km. sonra mezra yolu üzerinde bulunmaktadır. Manastır’ın 9. yy.da Gürcü Kralı David tarafından yaptırıldığı, yapı topluluğuna bakıldığında bir Rahibe Okulu olduğu anlaşılmaktadır. Manastır; çan kulesi, yemekhane, seminer odası ve şapelden oluşmaktadır. Kilise, plan açısından Barhal Kilisesi’ne benzemektedir. Yöredeki Ortaçağ dönemi manastır oluşumunu en iyi biçimde yansıtmaktadır.

Porta Manastır Kilisesi

Artvin Merkez ilçeye bağlı Pırnallı köyünün Bağlı mevkiinde bulunmaktadır. Kral 1.Aşot’un torunu Prens Khaouli tarafından896-918 tarihleri arasında yaptırılmış, Kral Gürgen (918-941)’in saltanat yıllarında son şeklini almış olduğu kabul edilmektedir. Bir çan kulesi, bir şapel ve bir çeşmeden oluşmaktadır. Manastır’ın yerleşim planına bakıldığında Tao Klarjheti bölgesinin o dönemlerdeki en önemli kültür ve dini merkezi olduğu anlaşılmaktadır.

İbriga Şapeli

Borçka İlçesine20 km. mesafedeki İbrikli köyündedir. 4.50×4.40 boyutlarında kubbeli bir yapıdır. Cepheler düzgün kesilmiş , iç beden duvarları ise kaba işlenmiş taşlarla örtülüdür. Kubbedeki pandantiflerde ve beden duvarının üst bölmelerinde freskoların farklı dönemlerde yapıldıkları veya farklı ustaların eseri oldukları sanılmaktadır.

Köprülü Kilise

Şavşat ilçesinin 7 km. kuzeybatısında yer alan Köprülü köyündedir. Bölgedeki kiliselerin merkezi sayıldığı tahmin edilmektedir. Kıpçaklı beylerinden Zor Tana tarafından yaptırılan kilisenin bugün yalnızca kalıntıları vardır.

Artvin Köprüleri

Berta Köprüsü

Eski Ardanuç-Şavşat yol ayrımında bulunmaktadır. Osmanlı-lar tarafından yaptırılmış olup uzunluğu 64 m.dir. Üç gözlü ve yolunun düz olduğu köprüler sınıfındadır. Günümüze sağlam olarak gelmiştir.

Borçka Demirciler Köprüsü

Köstence’de Valilik yapmış Osman Paşa tarafından muhtemelen 18. Y.Y. da yapılmıştır. Borçka ilçesi Handüzü Mahallesinde bulunmaktadır. Yapı, tek gözlü ve yolunun eğimli olduğu köprüler grubuna girmekte olup sivri kemerlerle belirlenmiştir.

Borçka Düzköy Köprüsü

Yapı, Borçka-Hopa karayolu üzerinde Hopa yönünden gelen derenin üzerinde bulunmakta olup, tek gözlü ve yolunun eğimli olduğu köprüler grubuna girmektedir.

Arhavi Ortacalar Çifte Köprü

Arhavi ilçesi Ortacalar Bucağına 25 km. kala Arılı ve Küçükköy yol ayrımında bulunmaktadır. Birbirine dik gelecek şekilde planlanan iki köprüden meydana gelmektedir.Her ikisi de tek gözlü ve yolunun eğimli olduğu taş köprüler grubuna girmektedir. Günümüze sağlam olarak ulaşmışlardır.

Meydancık Kemer Köprüsü

Meydancık KöprüsüŞavşat ilçemizin Meydancık Beldesi’nde, Taşköprü Mahallesi’ndeki Bocanat deresi üzerinde bulunan kitabesiz yapı muhtemelen ortaçağda inşa edilmiştir.Tek gözlü ve düz yollu köprüler grubundandır.Tümüyle kaba yonu taşı ile yapılmıştır.

***https://www.sehirrehberin.com/artvin/artvinin-tarihi-yerleri-artvin-kaleleri-camileri-turbeleri-2613.html